Genel, Yetiştiricilik ve Besleme
Pestisit Nedir ?
Ara
Pestisitlerin tanımı
Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) pestisitleri şu şekilde tanımlamıştır.Kültürü yapılan hayvan ve bitkilerde üretime, işlenmesine, depolanmasına, taşınmasına engel olan veya bunlara zarar verebilecek vektörleri önleme, yok etme veya kontrol etme amaçlı herhangi bir madde veya madde karışımlarının tamamıdır.
Pestisitler Nedir ?
Pestisitler zararlıları öldürmek için kullanılan kimyasal maddelerdir, genel olarak bir pestisit virüs, bakteri, antimikrobiyal veya dezenfektan gibi bir kimyasal maddedir.
Böcek ilacı terimi genellikle bitki koruma ürünü ile eş anlamlı muamele görecek kadar yaygın kullanılmaktadır. Bitkilere ve hayvanlara zarar verebilecek ve çiftlik verimliliğini azaltabilecek çeşitli zirai zararlıları ortadan kaldırmak veya kontrol etmek için yaygın olarak kullanılır.
En yaygın uygulanan pestisitler böcek öldürmek için kullanılan insektisitler, yabancı ot kontrolü için kullanılan herbisitler, kemirgenler için kullanılan rodentisitler, mantar ve küfleri kontrol etmek için fungusitlerdir.
Pestisitlerin tarihçesi
Ülkemizde pestisitler son dönemde yaygın olarak halk tarafından bilinmeye başlansa da birçok eski medeniyet bitkilerini böcek ve zararlılardan korumak için böcek ilaçlarını kullandılar. Sümerler bitkilerini böceklerden korumak için elementel kükürt kullandılar. Ortaçağ çiftçileri arsenik içeren kimyasallarla tarımsal ve hayvansal ürünlerin de birçok deneme yaptılar.
Çinliler bitleri ve diğer zararları kontrol etmek için arsenik ve civa bileşiklerini kullandılar.
Yunanlılar ve Romalılar kendilerine hayvanlarına ve mahsullerine çeşitli zararlar veren hastalık vektörlerinden korunmak için yağ Kül kükürt ve diğer malzemeleri kullandılar.
19. Yüzyılda bazı araştırmacılar daha çok bitkilerden elde edilen bileşikleri içeren doğal teknikleri kullanmaya çalıştılar. 1939’da dünyada son derece etkili ve hızlı bir şekilde böcek öldürme de kullanılan DDT (dikloro difenil trikloroethan) keşfedildi ancak 20 yıl sonra biyolojik etkiler ve insan sağlığı güvenliği açısından 86 ülkede yasaklandı. Ülkemizde de halihazırda yasaklı olan bir ürün. Zamanında birçok üretici tarafından bilinçsizce ve aşırı miktarlarda kullanılmıştır.
Pestisit çeşitleri nelerdir ?
Kontrol altına aldıkları zararlı çeşitlerine göre gruplandırılmış pestisitler ;
Insektisitler ; Böcek kontrolü
Herbisitler ; Yabancı ot kontrolü
Rodentisitler ; Kemirgen kontrolü
Bakterisitler ; Bakteri kontrolü
Fungisitler ; Mantar ve küf kontrolü
Larvasitler ; Larva kontrolü
Nematisit ; Nematod kontrolü
Molulusit ; Salyangoz ve sümüklü böcek kontrolü
Biyobozunur (bakterilerle ayrışabilen) olduklarına göre :
Biyobozunurlar ;
Bakteriler ve diğer ayrıştırıcı canlılar tarafından zararsız bileşiklere parçalanabilir.
Kalıcı ;
Ayrıştırmaları uzun zaman alanlar grubu.
Bunları sınıflandırmanın başka bir yolu, kimyasal formda olanları veya ortak bir kaynaktan veya üretim yönteminden türetilmiş olanlardır.
Kimyasal olan pestisitler
Organofosfatlı ;
Organofosfatların büyük çoğunluğu insektisittir yani böcek ölüdürücü. çalışma şekilleri zararlıların sinir sistemini etkileyerek bir nörotransmitteri düzenleyen enzimlerin çalışmalarına engel olarak zararlıyı etkisiz hale getirirler.
Karbamat ;
Karbamatlar organofosforlu pestisitlere benzer şekilde çalışarak, sinir sistemini, nörotransmiteri düzenleyen bir enzimi parçalarlar.
Organoklorin böcek öldürücüler ;
Önceki dönemlerde tarımda kullanılan bir gruptur, ancak şimdi birçok ülke sağlık ve çevresel olumsuz etkileri (örneğin, DDT, klordan ve toksafen) nedeniyle Organochlorine insektisitlerin kullanımına ve satışına izin vermemektedir.
Piretroid ;
Bunlar, krizantemlerde (Çiçek) bulunan doğal olarak oluşan bir pestisit olan piretrin’in sentetik bir versiyonudur. Sentetik olarak üretilen piretroidler ortamdaki kararlılıklarını en üst düzeye çıkaracak şekilde üretilip kullanıma sunulmuştur.
Sülfonilüre herbisitler ;
En yaygın kullanılanları ;
Metsulfuron : Buğdayda Bifora radians (kokarot) olmak üzere geniş yapraklı yabancı otlara karşı kullanılmaktadır.
Nicosulfuron : Mısırda tek yıllık dar ve geniş yapraklı yabancı otlara karşı kullanılmaktadır.
Rimsulfuron : Mısır ve domateste dar ve geniş yapraklı yabancı otlara karşı kullanılmaktadır.
Tribenuron : Arpa ve buğdayda geniş yapraklı yabancı otlara karşı kullanılmaktadır.
Biyopestisitler ;
Biyopestisitler, hayvanlar, bitkiler, bakteriler ve bazı mineraller gibi doğal hammadelerden elde edilen pestisit tipleridir. Ayrıca bu grubun daha geniş anlatımını Biyopestisitler nelerdir ? yazımızdan inceleyebilirsiniz.
Pestisitlerin yararları nelerdir ?
Tarımsal üretimde minimum girdi ile maximum kazanç hedeflenmektedir. Bu hedef doğrultusunda üreticinin en büyük yardımcısı konumunda, pestisitleri sayabiliriz.
Pestisitler başta ot kontrolünde üreticiye işçilik maliyetlerinin düşmesinde yardımcı olur.
Kültürü yapılan bitkinin zararlı organizmalardan ari bir şekilde üretilmesi için gerekli bir materyaldir. Dolayısıyla bu da kültürü yapılan bitkinin, verim ve kalitesini pazar payı elde etmesini olumlu yönde etkilemektedir.
Aynı zamanda pestisitler insan ve hayvan hastalık vektörlerinin kontrol edilmesi amacıyla da kullanılmaktadır.
Bu durumda pestisitler olmadan ekonomik üretimin yapılamadığı hele hele halihazırda günümüz koşullarının oluştuğu durumda bu üretim şeklinin kaçınılmaz olduğu anlaşılmaktadır.
Son dönemlerde dünyadaki insan sayısındaki artışı düşünüldüğünde pestisitlerin kullanılmadığı bir üretim şekli insan beslenmesinde olumsuz sonuçlar ortaya çıkarır.
Pestisitlerin etkileri nelerdir ?
Pestisitler toksik kimyasallardır. Zaten çevreye toksik etkiler göstersinler diye tasarlanmışlardır.
Her pestisitin belirli bir zararlı, hedef kitlesi vardır. Fakat geçmiş dönemlerde pestisitler, üretilirken bu hedef kitle çok önem arz etmemekteydi. Dolayısıyla üretilen pestisitler, hedef kitlelerinden sapma eğilimi gösteriyordu.
Günümüzde üretilen pestisitler çevre koşulları ve insan faktörü göz önüne alınarak üretim proseslerinden geçtiği için, bu durum pestisit hedef kitlesinin daha spesifik olan ürünlere kaymakta olduğu görülmektedir. Dolayısıyla çevre ve insan faktörü daha ön plana çıkmaktadır.
Zir. Müh. İlkay ÇORMAN
İncelemesini yaptığımız bazı pestisitlere aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz ;
